Rażące niedbalstwo w szkodzie transportowej

Paweł Smoręda radca prawny

Rażące niedbalstwo w szkodzie transportowej na podstawie przepisów Konwencji CMR i Prawa Przewozowego

(na przykładzie kradzieży mienia z miejsca postojowego)

Zgodnie z art. 23 ust.3 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) odpowiedzialność wykonującego międzynarodowy transport drogowy przewoźnika za utratę ładunku ograniczona jest do równowartości 8,33 SDR za kg utraconej wagi brutto ładunku. Ponadto termin przedawnienia roszczeń w tym wypadku wynosi 1 rok od upływu 30 dni do dnia zaplanowanej dostawy (art. 32 ust.1 li b CMR). Z upływem tego terminu roszczenia wygasają (w odróżnieniu od regulacji prawa krajowego, w którym roszczenia w razie przedawnienia stają się zobowiązaniami naturalnymi). Stosownie jednak do art. 29 ust.1 CMR przewoźnik ponosi pełną odpowiedzialność (a więc bez ograniczenia z art. 23 ust.3 CMR) za nienależyte wykonanie umowy przewozu jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru przewoźnika lub jego niedbalstwa, które według prawa obowiązującego w miejscu prowadzenia sprawy sądowej uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem. Przyjmuje się przy tym, że odesłanie do norm prawa krajowego oznacza zastosowanie przepisów mających za przedmiot umowę przewozu, a nie ogólne reguły odpowiedzialności odszkodowawczej art. 471 i nast. k.c. (lex specialis derogat legi generali)1. Tym samym do oceny czy zachowanie przewoźnika miało charakter opisany w art. 29 ust.1 CMR zastosowanie mieć będzie art. 86 ustawy Prawo przewozowe, w którym postanowiono, że ograniczenia odpowiedzialności przewoźnika nie mają zastosowania, jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Oznacza to że w razie stwierdzenia rażącego niedbalstwa po stronie przewoźnika jego odpowiedzialność nie będzie ograniczona do wysokości 8,33 SDR za kg utraconego ładunek. Co więcej w takim też wypadku termin przedawnienia roszczeń wydłuża się do trzech lat.

Continue reading

Umowa przewozu a umowa spedycji

Odróznienie umowy spedycji od umowy przewozu napotyka trudności. A kwestia jest istotna zważywszy na okoliczność, iż w razie powstania szkody (uszkodzenia lub zaginięcia towaru) odpowiedzialność spedytora jest łagodniejsza od odpwiedziallności odszkodwawcza przewoźnika. Ten pierwszy w razie szkody odpowiada w zasadzie za należyty wybór przewoźnika, ten drugi na zasadzie winy domniemanej za utratę lub uszkdozenie przesyłki od chwili jej przyjęcia do momentu wydania. Poniżej przedstawiam zasadnicze różnice miedzy tymi umowami.

Continue reading

reklamacja wysłana e-mailem nie jest skuteczna – wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach

wagaSąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 10 czerwca 2016 r. V ACa 861/15 potwierdził że nie wywołuje skutków prawnych reklamacja złożona przewoźnikowi drogą e-mailową. Zgodnie z art. 30 ust.3 mozna dochodzić odszkodowania za opóźnienie w dostawie ,jednak warunkiem wysuwania roszczeń w transporcie międzynarodowym jest uprzednie pisemne zastrzeżenie przesłane do przewoźnika. Reklamacja ta powinna byc złożona w terminie 21 dni od dnia wydania przesyłki i powinna mieć formę pisemną. Brak takiej czynności powoduje wygaśnięcie roszczenia z upływem 21 dni od dnia wydania przesyłki. W przypadku innych szkód w przewozie np. utraty przesyłki lub szkody w substancji przesyłki pisemna reklamacja zawiesza stosunkowo krótki (roczny) termin bieg przedawnienia tych roszczeń (art. 32 ust.2 Konwencji CMR). W pratkyce zastrzeżenia te przesyłane sa barzo często drogą mailową. Sąd potwierdził słuszne zapatrywanie , że zgłoszenie reklamacji w ten sposób następuję z naruszeniem przepisów o formie pismenej i e-mail nie spełnia wymgów formy pisemnej. W konsekwencji czynność nie jest skuteczna i roszczenia mogą wygasnąć wskutek upływu terminów przedawnienia. Poniżej skan orzeczenia 

wyrok w sprawie formy zastrzeżenia

Wtragnięcie emigrantów a wykazanie szkody w przewozie

wagaWobec trwającego kryzysu emigracyjnego, częste są wypadki wtargniecia nielegalnych emigrantów do naczepy. W przypadku ładunków zawierających produkty spożywcze, fizyczne zniszczenia towaru są relatywnie niewielkie, tym niemniej, ze względu na ryzyko skażenia mikrobiologicznego i chemicznego, uprawnieni zazwyczaj decydują się na utylizację całego ładunku. W takich wypadkach pojawiają się wątpliwości co do wielkości szkody poniesionej przez uprawnionego. Czy zamyka się ona w rzeczywiście zniszczonej części ładunku czy też dotyczy całego ładunku, ze względu na samo realne zagrożenie skażenia go. Szczególnie kwestia ta pojawia się w sporach przewoźników z ich ubezpieczycielami, ograniczającymi ochronę tylko do fizycznie zniszczonych części ładunku. Sąd Apelacyjny w Szczecinie rozpatrując taki spór, w wyroku z dnia 9 maja 2013 r. (sygn. akt  I ACa 111/13 ), stanął na tym drugim stanowisku i wskazał na konieczność aktywnego zachowania ubezpieczyciela w trakcie likwidacji szkody. W uzasadnieniu wyroku czytamy  :

Continue reading

Reklamacja wysłana e-mailem nie jest skuteczna – wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach

wagaSąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 10 czerwca 2016 r. ( V ACa 861/15) potwierdził, że na podstawie przezpisów Konwencji CMR nie jest skuteczna reklamacja przesłana do przewoźnika zwykłym e-mailem. Zgodnie bowiem z art. 30 ust.3 i art. i 32 ust.2 Konwencji CMR pisemna reklamacja złożona w terminie 21 dni do dnia wydania przesyłki jest warunkiem dochodzenia roszczeń odszkodowawczych za opóźnienie w dostawie przesyłki, a także w razie powstania innych szkód w przewozie, reklamacja taka wstrzymuje termin biegu przedawnienia roszczeń, np. o odszodkowanie za utratę przesyłki lub szkodę w jej substancji. Częstą praktyką jest zgłaszanie takich roszczeń drogą mailową. Zapomina się przy tym że e-mail nie może być traktowany, jako zachowanie formy pismnej, o której mowa w ww. przepisach. Reklamacja taka jest zatem bezskuteczna i nie wywołuje zamierzonego skutku w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Słuszne to zapatrywanie powterdził właśnie Sąd Apelacyjny swoim wyroku. 

Poniżej link ze skanem orzeczenia. 

wyrok w sprawie formy zastrzeżenia

Ubezpieczyciel musi wypłacić odszkodowanie nawet gdy przewoźnik nie wykaże pokrycia szkody.

wagaW sporach sądowych  z polisy OCP niektóre zakłady ubezpieczeń zwalczają roszczenia przewoźników wskazując, że warunkiem dochodzenia roszczeń przez przewoźnika jest efektywne pokrycie przez niego szkody, np. poprzez dokonanie przez uprawnionego do odszkodowania skutecznego potrącenia wartości szkody z należnosciami przewoźnika. A nawet w razie takiego potrącenia , kwestionuje się jego ważność odwołując się do instycji „uprawnionego” do odszkodowania, w rozumieniu Konwencji CMR, wytykając, że jakkolwiek do potrącenia doszło , to jednak dokonał go nieuprawniony podmiot. Z podobną sytuacją mieliśmy do czynienia w sprawie, która toczyła się przed Sądem Okręgowym w Warszawie za sygn. akt XVI GC 1855/13.  W wyroku z dnia 24 listopada 2015 r. Sąd uznał, że okoliczność ta jest bez znaczenia dla roszczeń przewoźnika z polisy OCP. Stanowisko to poprawia procesową sytuację przewoźników w sporze z ubezpieczycielami.  Continue reading

Zakończenie przewozu w razie odmowy odbioru ładunku

ID-10032711Zdarza się że odbiorca odmawia przyjęcia ładunku od przewoźnika w trakcie przewozu miedzynarodowego. Sytuacja taka określana jest w Konwencji CMR jako przeszkoda w wydaniu ładunku. Zgodnie z art. 15 ust.1 Konwencji CMR w takiej sytuacji przewoźnik powinien zażądać instrukcji od nadawcy. Co istotne w takiej sytuacji nadawca ma prawo rozporzadzać przesyłką, np. wskazać inne miejsce dostawy niż w liście przewozowym CMR,  bez obowiązku przedstawiania pierwszego egzemplarza listu przewozowego.  Zazwyczaj jednak, w razie odmowy przyjęcia ładunku współpraca pomiędzy przewoźnikiem a nadawcą (spedytorem) napotyka trudności. Wynika to ze sprzeczności interesów. Spedytor chce uzyskać czas na wyjaśnienie przyczyn przeszkody w odbiorze ładunku i gra na przeciągnięcie terminu wydania przesyłki. Przewoźnik natomiast zazwyczaj jest zainteresowany szybkim zakończeniem przewozu, ze względu na kolejne przyjęte zlecenia. Jakkolwiek strony umowy przewozu mają ogólny obowiązek współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania,  to jednak w Konwnecji CMR wytyczono granice takiego współdziałania. Continue reading

Nadużycie zastawu w prawie przewozowym

atomMożliwość zastosowania zastawu na przesyłce w przewozach krajowych ma oparcie w art. 57 ust.1 i 2 Prawa przewozowego, art. 790 §1 kodeksu cywilnego. Prawo zatrzymania w przewozach międzynarodowych reguluje art. 13 ust.2 Konwencji CMR i przyjmuje się, że przepis ten jest szczególny, względem ww. przepisów prawa krajowego (odsyłam tu do odrębnego artykułu na ten temat na blogu). Najogólniej prawo zastawu na przesyłce polega na możliwości zatrzymania i zaspokojenia się z przedmiotu przesyłki, niezależnie do tego czyją własnością jest przesyłka. Atrakcyjność tego rodzaju samopomocy w odzyskaniu należności sprawia że instytucja ta jest nadużywana przez przewoźników Continue reading

Odpowiedzialność przewoźnika za szkodę w towarze w razie opóźnienia dostawy

ID-10063448Zgodnie z przepisami Konwencji o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CMR), opóźnienie w dostawie ma miejsce wtedy, gdy towar nie zostanie dostarczony w umówionym terminie (art.19). Model odpowiedzialności za opóźnienie został ukształtowany w taki sposób, że przewoźnik co do zasady odpowiada materialnie tylko do wysokości ustalonego przewoźnego i to tylko w razie udowodnienia przez uprawnionego, że wskutek opóźnienia poniósł szkodę (art.23 ust.5).W przypadku jednak jeśli w wyniku opóźnienia  dojdzie do szkody w towarze, np. poprzez zepsucie artykułów spożywczych, przewoźnik odpowiada ponad kwotę przewoźnego, na zasadach ogólnych, określonych w art.23 ust.1-3 i 24, 25 Konwencji CMR. Continue reading

Granice odpowiedzialności przewoźnika drogowego w Konwencji CMR

ID-10032711Zasadą prawa cywilnego jest pełna kompensacja szkody wyrządzonej przez osobę ktora jąspowodowała. Sprawca w ramach tej kompensacji ma obowiązek zwrócić poszkodowanemu tyle ile wynosił jego realny uszczerbek majątkowy, czyli tyle ile poszkodowany stracił .Odszkodowanie obejmuje przy tym straty rzeczywiście poniesione, np. wartość zniszczonej rzeczy, jak i utracone korzyści, które uzyskałby poszkodowany, gdyby szkoda nie nastąpiła, np. zysk ze sprzedaży towaru. Prawo przewozowe, w tym także Konwencja CMR zawiera przepisy, które tę surową odpowiedzialność modyfikują określając górną granice odpowiedzialności przewoźnika za przewożony ładunek. Rozwiązanie takie jest konsekwencją surowej odpowiedzialności przewoźnika za przewożony towar opartej o zasadę ryzyka. Zasada ta sprowadza się, w pewnym uproszczeniu, do tego , że w razie wystąpienia szkody w przewożonym ładunku, np. jego zniszczeniu lub zaginięcia, do powstania odpowiedzialności prawnej przewoźnika nie jest potrzebne wykazanie jego winy (jakiegoś zaniedbania), lecz wyłącznie wystąpienie szkody od momentu przyjęcia ładunku przez przewoźnika do chwili jego wydania uprawnionemu. Twórcy Konwencji uznali, że pewnym zrównoważeniem tej surowej odpowiedzialności za przyjęty do przewozu ładunek, będzie ograniczenie wysokości odszkodowania, do zapłaty którego zobowiązany będzie przewoźnik, w razie powstania szkody. Continue reading